Lezingen, de Top-60, en de reacties
Met ‘Zwijgende vaders’ het land in. De aftrap is achter de rug, thuiswedstrijd in Amsterdam bij Boekhandel Van Rossum. Hier vind je de toekomstige lezingen. Mijn boek kwam nieuw binnen in de Bestseller Top 60-lijst, op plek 34. En ik word overspoeld met reacties van lezers, die zich herkennen in mijn zwijgende vader. Meer reacties kun je op de pagina ‘Jouw verhaal’ kwijt.
Waarom Milou het eerste exemplaar kreeg
Het boek ‘Zwijgende vaders’ heb ik opgedragen aan mijn broers, maar het symbolische ‘eerste exemplaar’ gaat naar Milou. Zij is 13 jaar en de achterkleindochter van Gust van Hest. Haar ‘opie’ is samen met mijn vader Paul het hoofdpersonage in de speurtocht naar de dwangarbeid in de Tweede Wereldoorlog.
Tijdens een bezoek aan het Anne Frank Huis vertelde Milou aan haar lerares dat er in de familie ook een oorlogsdagboek was. Het was opgedoken toen ik me bij haar oma Marion had gemeld. In de koffer, die op en neer naar Krefeld was gegaan, zat het handgeschreven schrift waarin de toen 19-jarige Gust bijhield hoe ze op 16 juli 1943 richting Duitsland vertrokken.
Het dagboek was van onschatbare waarde voor mij. Namen, beschrijvingen, ervaringen, gevoelens en feitelijkheden gaven mij de richting voor het boek. Dus was het logisch voor mij om Milou als vrouw van de toekomst mijn boek over het verleden te overhandigen. Opdat de verhalen niet worden vergeten maar worden doorverteld.
De presentatie was op donderdag 28 maart in de Tilburgse boekhandel Gianotten Mutsaers. Op de voorgrond de houten koffer van Gust.
Zoektocht voltooid (of toch niet?)
Na 3,5 jaar speuren vind ik het welletjes. Na vele reizen door Nederland, naar Duitsland, duiken in archieven, spreken met tientallen betrokkenen, dikke en dunne boeken lezen en vooral allerlei lijntjes met elkaar verbinden is nu ook het schrijven achter de rug. Zwijgende vaders, het onbekende verhaal van de dwangarbeid, ligt nu in de winkel.
Het begon met die ene foto. Mijn vader Paul in ‘het kamp in Duitsland’, zoals hij dat zelf verwoordde. Daarmee was ook alles gezegd. Hij zit geknield (voor de kijker) rechts vooraan. Keurig gekleed, net als de rest. Niemand in ons gezin wist waar het was, wie de mannen op de foto waren, of wat ze aan het doen waren. Het zag er best gezellig uit, en dat stelde me niet bepaald gerust toen ik ergens in 2020 besloot om het voor eens en altijd uit te zoeken.
Had hij niet kunnen onderduiken? Was hij vrijwillig naar nazi-Duitsland gegaan? Had hij misschien wel sympathie voor de bezetter? Allemaal morele vragen die ik in mijn achterhoofd meedroeg bij het uitzoeken van de simpele vraag: Pa, wat is er gebeurd?
Ik weet nu wat er gebeurd is. Ik weet om wie het gaat. Ik weet wat die mannen hebben meegemaakt. Het is een lange, emotionele reis geweest waarin de verschrikkingen van de oorlog voortdurend voelbaar waren. Maar waarin ook de onderlinge kameraadschap werd gevierd, soms verguisd want oorlog betekent vooral overleven. Het is zo lang geleden, wie zit er nog op al die verhalen te wachten, heb ik mezelf regelmatig afgevraagd.
De mannen zelf zijn, op een handjevol na, allemaal dood. Maar de kinderen en kleinkinderen hebben nog steeds die vraag. Waarom heb je er altijd over gezwegen? De mannen hadden hun redenen. In het boek breek ik een lans voor deze jonge kerels, en heb ik geprobeerd mijn vader te vinden die overleed toen ik dertien jaar oud was. Ik ben trots op mijn boek, en trots op mijn pa en zijn maten. Of hiermee mijn zoektocht voltooid is? Lees het zelf maar.
In aantocht: Zwijgende vaders
Zwijgende vaders, het onbekende verhaal van de dwangarbeid, verschijnt in het voorjaar van 2024. Uitgeverij Balans. Auteur: Tim Overdiek.
Op 16 juli 1943 stapte Paul Overdiek in Tilburg op de trein naar Duitsland. Hij had geen idee wat de bestemming was. Werken in Duitsland, en verplicht. Onderduiken lukte niet, hij moest.
Zijn zoon Tim ging terug in de tijd en reconstrueerde de jaren dat Paul in het kader van de Arbeitseinsatz in het land van de bezette doorbracht. De zoektocht leverde fascinerende verhalen op. Het is geen heldenepos geworden, maar een verslag over hele gewone Nederlandse jonge mannen.