Was jouw vader, oom, opa, broer ook een zwijgende man over zijn jaren als dwangarbeider? Deel hier wat je wel weet in de comments:
Waar in Duitsland was hij? Wat is zijn naam? Wat voor werk deed hij? Van wanneer tot wanneer zat hij in Duitsland? 1. Deel een herinnering (max. 100 woorden) hoe hij er wel of niet over vertelde? 2. Deel een korte anekdote over de dwangarbeid uit jullie familiegeschiedenis.
Tinka de Haan | May 21,2024
Beste Tim,
Mijn opa was dwangarbeider én verloor zijn huis in het vergeten bombardement van Rotterdam. Hoewel hij er inderdaad nooit over praatte, heeft hij in die tijd wel een mooi dagboek bijgehouden. Hierdoor weten we precies waar en met wie hij daar heeft gezeten, en hebben we na zijn dood zijn route terug naar huis kunnen reconstrueren. Tot aan het briefje dat hij uit de trein gooide, in de hoop dat het mijn oma zou bereiken. Het dagboek hebben we uitgetypt laten afdrukken, maar vervolgens nooit meer iets mee gedaan. Het ligt nu in mijn kast, de geschiedenisstudent, te wachten tot ik hier eindelijk iets mee ga doen. Wie weet komt het er ooit nog van.
Tim | May 21,2024
Dat is een prachtig en compleet oorlogsdocument dat zeker een vervolg verdient. Ik hoop dat je er mee aan de slag gaat. In Rotterdam zijn de mensen van het Razzia Monument er vast in geïnteresseerd. Dank voor het delen. Tim
Peter de Goede | May 10,2024
Dag Tim,
Dank voor je boeiende boek. Ook ik probeer meer te weten te komen over de ervaringen van mijn vader als dwangarbeider tijdens WO II in Duitsland (Hannover, Leichtmetall).
Hij was ook zwijgzaam, maar vertelde wel over een (mislukte) ontsnappingspoging waarbij hij en een kameraad hulp kregen van ‘goede Duitsers’.
Wist je dat op 8 mei jl. een museum in Weimar is geopend dat is gewijd aan ‘Zwangsarbeit im Nationalsozialismus’? Zie:
https://www.museum-zwangsarbeit.de/
Tim | May 21,2024
Dank voor het delen van je vaders verhaal, Peter. Mooi hoe hij over die poging heeft verteld. Dank voor je tip over Weimar, ik werd er al op geattendeerd, en ga er zeker een keertje een kijkje nemen. Groet, Tim
Eus van Hove | May 5,2024
Mijn vader, Hubert van Hove, is 22 jaar als hij op 11 november 1944 voor de deur van zijn ouders aan de Bergsingel in Rotterdam wordt opgepakt door de Duitse Wehrmacht. Per rijnaak en per trein is hij op transport gezet naar Duitsland, waar hij in Dingden te werk wordt gesteld als ‘Schanzarbeiter’.
Hubert van Hove heeft het zijn hele leven over ‘Moffen’ als hij over Duitsers spreekt, maar over de Tweede Wereld Oorlog vertelt hij weinig. Pas in 1993 heeft mijn vader zijn dramatische belevenissen op papier gezet. In zijn reisverhaal doet hij uitgebreid verslag van de razzia van Rotterdam, het transport naar Duitsland en zijn traumatische ervaringen in Dingden.
In 1999 is Hubert van Hove op 76-jarige leeftijd overleden.
Om de herinnering aan de razzia van Rotterdam levend te houden heb ik het reisverhaal van mijn vader geredigeerd tot een boek.
Tim | May 5,2024
Dank voor het delen van je verhaal, Eus. Mooi om te lezen hoe jij die herinneringen hebt verwerkt in een boek. Opdat we blijven vertellen. Dank!
Jennie | May 5,2024
Mijn vader is in 1943 tewerkgesteld in de duitse autofabriek van Porsche in Stuttgart. Door de duitsers werd het busbedrijf, waar mijn vader als monteur werkte, gesommeerd 2 werknemers te leveren die getransporteerd zouden worden naar een duitse autofabriek. Omdat mijn vader ongehuwd was is hij toen samen met een andere ongehuwde monteur naar Duitsland gegaan. Als zij niet waren gegaan dan zouden er anderen opgepakt worden, geen keus dus, het busbedrijf móest mankracht leveren. Toen Stuttgart plat gebombardeerd werd zijn ze verplaatst naar een lager in Oostenrijk, moesten onder nog slechtere omstandigheden werken, als ook kou, voedselgebrek e.d. uiteindelijk daar wel bevrijd. Via een omweg door Italië en Frankrijk was hij pas in augustus 1945 weer thuis. Hij was niet spraakzaam over die moeilijke periode, voornamelijk ook omdat hem, terug in Nederland, openlijk verweten werd niet tegen de duitsers in opstand te zijn gekomen middels verzet of onderduik.
Tim | May 6,2024
Dank voor het delen, Jennie. Wat pijnlijk dat verwijt, een van de redenen inderdaad om er het zwijgen toe te doen. Terwijl het verhaal nu alsnog is verteld. Dank!
Bram | May 4,2024
Mijn vader is in juli 1943 tewerkgesteld in Wetzlar bij Buderus Eisenstahl. zijn naam heb ik aangemoedigt door de recensie in NRC eindelijk gevonden in het nat. archief. Zijn naam was verbasterd tot Johann ..
Aanvankelijk dwangarbeid aantanks en gelagerd. Later door technische know how gepromoveerd tot buschauffeur voor arbeiders. Op het eind van de oorlog verplicht transporten gemaakt naar oostfront en op het einde door Patton in dienst genomen voor onderhoud tanks . Hij heeft hele leven er niet over gesproken, pas op het einde in verpleeghuis kwam het eruit.
Tim | May 5,2024
Dank voor het delen van je vaders verhaal, Bram. Ook zeer herkenbaar, hoe hij er kennelijk pas aan het eind van zijn leven over kon praten. En ja, die verkeerde spelling. In mijn boek doe ik precies hierover een bijzondere ontdekking.
Carry Timmermans | May 3,2024
Hallo Tim,
Ik las net het artikel in het NRC over je boek Zwijgende vaders. De tweede man van links, op de foto, lijkt sterk op mijn opa. In het artikel staat dat je de namen van alle mannen hebt weten te achterhalen. Is dat toevallig Johannes Timmermans? Jouw verhaal is ook het verhaal van mijn vader, hij weet dat opa tewerkgesteld is maar details of alleen al de locaties zijn niet bekend. Ik ga sowieso het boek kopen als kade voor mijn vader.
Tim | May 3,2024
Dag Carry,
De man over wie je het hebt is niet je opa.
Probeer eens op de Arolsen-zoekpagina, hier zie ik meerdere Johannes Timmermans-mannen.
Dank voor het delen van je verhaal, en wat een fijn cadeau voor je vader.
Marianne van Staveren | May 1,2024
Mijn vader werd in juni 1943 opgepakt voor de Arbeitseinsatz via de Elzas (Sankt Ludwig, het huidige St. Louis), kwam hij in Karlsruhe terecht waar hij moest werken in de fabriek van Maüserwerke. Heel Karlsruhe is in 1944 plat gebombardeerd. In een schuilkelder waar mijn vader eigenlijk naar toe had gemoeten zijn veel slachtoffers gevallen. Aan het eind van de oorlog is hij samen met zijn broer Henk via Bamberg samen met een Amerikaanse patrouille weer naar Nederland kunnen reizen. Ze moesten in april 1944 nog tot juni in Brabant wachten voordat ze naar hun woonplaats Hilversum konden reizen. Mijn vader heeft over wat hij toen meegemaakt heeft altijd verteld. In september 2002 is hij met een groep Nederlandse en Belgische dwangarbeiders in Karlsruhe ontvangen door het gemeentebestuur. Een hele week hebben zij daar de plekken bezocht waar ze tewerkgesteld zijn en hebben ook op scholen daar gesproken.
In 2004 is mijn vader overleden, maar die reis naar Karlsruhe heeft diepe indruk op hem gemaakt. Hij heeft daarvoor ook een verslag geschreven over zijn tijd daar in de oorlog wat ook in het Duits is vertaald.
Tim | May 1,2024
Dank voor het delen van jullie verhaal, Marianne. Wat bijzonder dat je vader ook op scholen heeft gesproken. Dat is een mooie uitzondering op de regel.
Marianne van Staveren | May 2,2024
Dag Tim
Dat is zeker bijzonder geweest. Ook de uitnodiging van de stad Karlsruhe in 2002 is denk ik een uitzondering. Als je interesse hebt in het verslag van de oorlogservaringen van mijn vader zou ik dat kunnen mailen. Nog even een rectificatie. Ze moesten in april 1945 in Brabant tot begin juni 1945 wachten voor ze weer naar hun woonplaats Hilversum konden reizen.
Mijn opa van moederskant is tijdens de laatste razzia in Hilversum in oktober 1944 opgepakt. Met duizenden mannen waaronder musici van het Metropole orkest van Dolf van der Linden zijn ze toen via kamp Amersfoort naar Bramsche en Bielefeld vervoerd. Hier moesten ze aan de spoorlijn werken. Hierover zijn twee boeken geschreven: De hel van Bramsche en Aufstehen! Kaffee holen.
Gerry Cahuzak | Apr 29,2024
Ik ben op zoek waar mijn opa geweest is tijdens de oorlog. Hij was opgepakt in Amsterdam en kwam pas na de oorlog terug( flink getraumatiseerd) en heeft nooit meer over de oorlog gesproken.
Zou je mij kunnen vertellen waar ik moet beginnen met zoeken,
Vriendelijke groet,
Gerry
Tim | Apr 29,2024
Hi Gerry,
Twee archieven om mee te beginnen. Succes:
Arolsen: https://collections.arolsen-archives.org/en/search
Nationaal Archief: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/zoekhulpen/arbeidsinzet-1940-1945
Marly | Apr 18,2024
Dag Tim,
Vandaag was ik op kamp Amersfoort, vanwege de tentoonstelling “gedwongen”.
Niet zomaar, vanwege mijn vader, in 2008 overleden, heeft zijn oorlogsjaren als dwangarbeider in Duitsland (van 18 juni 1943 tot eind oorlog) opgetekend in rijmvorm. Na zijn dood heb ik zijn reis, zijn wel en wee en traumatische ervaringen kunnen lezen hierin.
Het geeft een goede weergave van wat hij heeft meegemaakt, waar en met wie.
In mijn jeugd en daarna heb ik er te weinig over gehoord, op de lagere school durfde ik niet te noemen dat hij in Duitsland moest werken, was het wel goed?
Wat fijn dat er nu meer aandacht voor is. Voelt als erkenning.
Zag je boek en moet het lezen.
Het zit in mijn hoofd om nog de reis te maken naar de plaatsen die mijn vader noemt.
tim | Apr 21,2024
Wat een bijzondere manier van je vader, om zijn ervaringen op rijm te zetten. Woorden geven aan. En herkenbaar, hoe je je eigen gevoelens weergeeft. Dank. Ik mocht vrijdag in Amersfoort spreken…. het zwijgen doorbreken. Groet en een goeie reis. Tim
peter overwijk | Mar 29,2024
Hallo Tim,
Jouw verhaal komt voor een groot deel overeen met wat ik heb meegemaakt. Mijn vader is in 1943 als dwangarbeider naar Duitsland vervoerd als 18 jarige. Pas op latere leeftijd (ik was toen in de zestig en naar aanleiding van het verhaal van Lucibert) dacht dat hij misschien vrijwillig gegaan was. Maar na navraag bij NIOD en Rode Kruis (die mij helemaal niet konden helpen) kreeg ik uiteindelijk bericht van ITS (international trace services) met bewijs van inschrijving in een vleesfabriek vlakbij Dresden, waar hij bombardement heeft meegemaakt dat wist ik wel. Toen wist ik zeker dat hij gedwongen was om te werken. Na overlijden van mijn moeder in 2020 (mijn vader in 2011) hebben wij nog een briefje gevonden waarin hij zijn vlucht uit Duitsland heeft beschreven (ze werden na opmars Russen aan hun lot overgelaten). Hij is na de oorlog bijna twee jaar ziek geweest. Maar door deze kennis (ITS bewijs en briefje na overlijden ouders) kan ik zijn gedrag wat meer plaatsen. Hij heeft er ook nooit over gesproken. Ik ben met mijn moeder in 2016 met een fokker F70 (waar mijn vader 25 jaar heeft gewerkt, dus zo slecht was het toestel niet) naar Dresden gevlogen, maar zij kon mij ook niet veel vertellen. Bedankt voor je mooie boek
tim | Mar 29,2024
Hi Peter, dank voor het delen van jouw verhaal. Goed toestel, die Fokker F70, mijn moeder heeft ook nog een tijdje bij Fokker gewerkt. Wat heb je dat mooi uitgezocht, voor jezelf, voor je moeder. Zo blijft het geen verstopt verhaal. Groet, Tim
Annefried Veenman | Mar 30,2024
mijn vader werd opgepakt in 1944 bij een razzia, hij is daarna naar Oostenrijk afgevoerd om te werken in een werkkamp. behalve 1 of 2 opmerkingen vertelde hij hier nooit over. ook hij is relatief jong overleden (60) en nog voordat ik zelf het idee had om hem te bevragen.ik weet niet waar hij heeft gewerkt, het enige wat hij wel eens liet zien was een Russisch identiteitsbewijs, hij was bevrijd door de Russen. ook ik vroeg me af in hoeverre een transgenerationeel trauma doorspeelt in mij. ik was ontroerd door je verhaal in Kunststof afgelopen week. mijn vader is eind jaren 40 ook nog uitgezonden naar Indonesië als dienstplichtig militair. ook daarover werd gezwegen. verder was mijn vader heel erg een man met 2 gezichten en vele geheimen. nog altijd vraag is me af wat de invloed is van die 2 ingrijpende periodes in zijn leven.
verder hoor ik ook van anderen dat veel van deze vaders relatief jong zijn overleden, is dit opvallend?
dank voor je verhaal
Annefried (ik ben nu 69)
tim | Apr 2,2024
Dank voor het delen, Annefried. Een man met twee gezichten, dat is herkenbaar. Wie ben je, wie mag je zijn, wie kun je niet meer zijn? Ik weet niet of het klopt dat veel van deze mannen relatief jong zijn overleden. Hier ken ik geen statistieken over. Groet, Tim
RW de Jong | Apr 29,2024
Mijn vader, W de Jong , heeft van juni 1943 tot en met mei 1945 voor de arbeitseinsatz in Duitsland gewerkt. In Straatsburg, Karlsruhe en Kaufbeuren. Mijn vader is geboren in 1924 en overleden in 2020. Mijn vader heeft nooit direct met mij over deze tijd gesproken. Het enige dat ik kan herinneren was dat hij een keer op vakantie in Karlruhe zei dat het plein waarop wij waren in 1943 Adolf Hitler platz heette. Ik vroeg toen niet door. Het was opeens out of the blue. Na zijn overlijden heb ik stukken uit die tijd gevonden en nu ook in de openbare registers.
Tim | Apr 29,2024
Dank voor het delen van het verhaal van je vader. En ja, toen niet doorvragen… Begrijpelijk ergens, en toch ook jammer? Ik heb nu wel duizend vragen, maar ja, het is te laat. Vandaar de reconstructie met veel verschillende verhalen uit die tijd. Zodat die mannen alsnog een stem krijgen. Dank en groet!
Yvonne Akker | Mar 28,2024
Lieve Tim, wat een herkenbare “geluiden” over het gedrag van je vader. Grillig gedrag, plotseling boosheid…over, in onze ogen, zijn vrouw en kinderen, niets. Een dwangmatige, sociaal onhandige man die zijn zekerheid in het gezin en werk zocht, zijn wereld waar hij zich beschermd voelde, en wij ons opgesloten en ondertussen toch onze vrijheid bevochten – wat hij dan ook weer bewonderde en liet blijken in de vorm van Sinterklaasgedichten, of zich op een andere manier uiten in de vorm van brieven als we uit logeren of op vakantiekamp waren – om te mogen zijn wie we waren, en dat viel niet mee.
Mijn vader, geboren 1924 te Amsterdam, hij kon zichzelf niet helpen door overmacht, de invloed van WO 2 en de dwangarbeid. 10 jaar van zijn huwelijk hebben mijn ouders gelukkig met elkaar geleefd, ze waren verliefd op elkaar en vonden elkaar in de bescherming van het gezin. Na deze tien jaar, kreeg mijn vader steeds meer fysieke neurologische klachten, waarvan al in het 4ejaar van zijn huwelijk een hernia, verlamming en gelukkig weer genezing, naast het zorgen voor inkomsten voor zijn gezin, waarvan inmiddels 3 kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar.
Hij stierf kort na zijn 65e jaar, na een lang ziekbed. Jouw uitspraak “ik voelde opluchting bij zijn overlijden”, gold ook voor ons gezin, mijn moeder, zusters, broer en mijzelf. Tegelijkertijd huilt mijn hart – de onmacht om elkaar echt te kunnen zien en begrijpen en zijn onmacht zich te bevrijden van angsten en trauma’s – én heb ik ook goede herinneringen aan deze man, waar ik soms bang voor was, en toch ook hield van zijn charisma, humor, zijn manier voor zorgen voor het gezin, zijn rust en kritische blik op de wereld, zijn kranten, boeken en gevoeligheid voor poëzie.
Ondertussen heb ik via een vriend meer genealogische gegevens van mijn vader, waaronder zijn verblijf in Duitsland.
Ik heb nog niet goed de tijd kunnen nemen om dit verder uit te zoeken. Ik ben zelf net 65 jaar geworden en voel dit als een mijlpaal, ik vermoed dat dit onder andere met het overlijden van mijn vader heeft te maken en het gevoel van gemis omdat een deel van hem in mijn persoonlijkheid zit en ik het mis om ons met elkaar te delen. Wat in mijn jeugd zo weinig kon?
Het voelt nu nog niet goed om het verder uit te zoeken, in elk geval heeft jouw actie om jouw verhaal te delen met anderen mij wel geraakt. Ik kom dan bij mijn gevoel als kind en het zien van de onmacht van mijn vader – en zijn woede – om in vrede met zichzelf en de wereld om hem heen te kunnen leven, zonder angsten. Dat heeft mij aangegrepen als kind en raakt me nog steeds, meer dan ik me wel eens realiseer. Dat word ik me dan bewust nu ik deze mail aan jou schrijf en de tranen over mijn wangen biggelen.
Ik dank je Tim, door jouw verhaal kan ik weer even bij mijn verhaal komen. Mijn vader had last van trauma’s en dat heeft ons gezin beïnvloed, dat is een verhaal en waarheid waar je niet mee te koop loopt en waarin je niet altijd begrepen wordt. Door jouw verhaal mag het weer even waar zijn.
Alle goeds,
liefs en groet,
Yvonne
tim | Mar 29,2024
Dank je, Yvonne, voor dit lieve en openhartige bericht. En ja, die onmacht zorgt voor een gesloten hart. Tegelijkertijd mooi om te lezen dat jij je hart weer opent, inclusief de tranen. Groet, Tim
Hetty van der Klis | Mar 26,2024
Hoorde jouw verhaal vanmorgen in de podcast Met het oog op morgen.
Mijn vader was niet in Duitsland, maar in Frankrijk. Hij ging vrijwillig want de Duitsers zeiden dat ze vrijwilligers nodig hadden om de Fr boeren met de oogst te helpen, wat een vals voorwendsel bleek te zijn. Komend uit een arm gezin zag hij het als een avontuur, dus ging hij en nam zijn zondagse pak mee. Mijn vader heeft maandenland aan de Atlantik Wall gewerkt bij Le Havre. Geen zwaar regime, zelfs zakgeld en ze mochten zelfs kort op familiebezoek. Maar als je niet terugkeerde, dan mocht niemand meer naar huis, dus ging hij ook weer terug. Eind 44, begin 45 gedwongen in Wiedenest, Duitsland geeindigd en bijna gesneuveld door geallieerd artillerievuur. Zijn zondagse pak die in een open wagon, waar hij ook sliep, hing te luchten raakte wel doorzeefd. Veel meer meegemaakt (waaronder aanranding door homosexuele Duitse officier) en na zijn pensionering toch gaan praten. Altijd spijt gehad dat ik dit niet heb opgeschreven. Nu nog meer:)
Ook mijn broer en ik zijn een paar jaar geleden naar Wiedenest gegaan om het een en ander te onderzoeken. We vonden zelfs nog het wachthuisje langs het spoor waar hij dekking had gezocht en het voormalige ziekenhuis waar zijn leven is gered. Jouw boek is een enorme aanwinst !
tim | Mar 27,2024
Dank, Hetty, voor het delen van je vaders verhaal. Wat een details, wat een overleving. En ook, wat een dierbaar bezoek van jou en je broer om terug te gaan naar Wiedenest. Door het oog van de naald, zo klinkt het, en jij kunt het navertellen. Groet, Tim
Wiebke Göetjes | Mar 24,2024
Mijn vader was van 1943-1945 dwangarbeider bij de Zellstoff Fabriek in Wittenberge (dependance van KZ Neuengamme ). Hij heeft altijd gezwegen en ik ben al een tijd op zoek naar informatie. Hij is in 1980 al overleden. Ik heb nog wat papieren en een foto gevonden en ben zijn naam op de site van het Nationaal Archief tegengekomen.
Wat goed dat je dit boek geschreven hebt! ik heb het meteen besteld en hoop op herkenning..
Echte anekdotes heb ik niet. Ik weet wel uit mijn jeugd dat we een paar zilveren lepeltjes hadden die mijn vader had gestolen en meegenomen op de terugweg. Ook weet ik dat mijn vader absoluut geen kool wilde eten, hij kon de geur niet meer verdragen na alle dunne koolsoep die hij daar had gegeten. Verder heeft hij gezwegen, altijd…
Ik heb met mijn moeder rond 2000 het stadje Wittenberge bezocht, zij wilde dit heel graag. Op zoek naar? Sporen?
De sfeer was daar vreemd…De fabriek gesloopt maar het terrein nog te zien. Bij vragen in een winkel of dit de Zellstoffabrik geweest was zeiden ze “dat weten we niet”… Er liepen meer mensen soort van verdwaasd rond daar, waarschijnlijk op zoek naar hetzelfde… Toch spraken we elkaar niet aan..
Het was als een vervreemdende film.
tim | Mar 25,2024
Hi Wiebke,
Dank voor het delen van je verhaal. Ik kan me voorstellen dat het als een vervreemdende film moet hebben gevoeld. Als personage in een script wat zich heeft voltrokken en dat tegelijkertijd als zand door je vingers wegglijdt. Ik wens je veel leesplezier, en hoop dat je hier en daar wat herkent in het verhaal van jouw en mijn vader.
Groet, Tim
Proudly powered by WordPress | Theme: Rambo by Webriti