Was jouw vader, oom, opa, broer ook een zwijgende man over zijn jaren als dwangarbeider? Deel hier wat je wel weet in de comments:
Waar in Duitsland was hij? Wat is zijn naam? Wat voor werk deed hij? Van wanneer tot wanneer zat hij in Duitsland? 1. Deel een herinnering (max. 100 woorden) hoe hij er wel of niet over vertelde? 2. Deel een korte anekdote over de dwangarbeid uit jullie familiegeschiedenis.
Jos Wolbertus namens de Heemkundige Kring Tegelen | Aug 18,2025
Als Heemkundige Kring hebben we inmiddels, korte en langere, verhalen van meestal zwijgende vaders gepubliceerd. Na veel onderzoek in Duitse archieven, historische verengingen, familieleden, Arolsen enz. komen we vaak toch ver in onze verhalen. Zo ook het verhaal waar Jacky Peeters op deze website over verteld.
neem eens een kijkje op https://www.hktegelen.nl/tegelenaren-in-de-arbeitseinsatz/
Jacky Peeters | Feb 26,2025
Dag Tim,
Ik wist tot eind januari van dit jaar vrijwel niets over het oorlogsverleden van mijn vader omdat er in ons gezin niet over de oorlog gesproken mocht worden. Mijn moeder vertelde wel eens over de oorlog in Horst, maar die van mijn vader was absoluut verboden terrein. Toen ik een jaar of 7-8 was, werd mijn vader, Frans Peeters, ziek. Overspannen werd het genoemd. Later bleek hij, net als jouw vader, manisch-depressief te zijn. HIj slikte de rest van zijn leven Lithium. Ons gezin heet er onder geleden en onze gezinssituatie heeft mijn leven (en dat van mijn moeder, jongere zus en broer) in sterkte mate beïnvloed.
Mijn vader werd naarmate zijn leeftijd vorderde steeds zieker. Na de val van de muur werd hij heel angstig en depressief. Mijn moeder vertelde dat mijn vader bang was dat een Duitse officier hem alsnog zou komen vermoorden omdat mijn vader had verraden dat hij vreemd ging met de vrouw van een andere officier. Hij werd bij tijd en wijle opgenomen in de psychiatrische inrichting Van Gogh in Venray, ook omdat mijn moeder het niet meer aankon. Dit heeft mij enorm geraakt.
Eind januari van dit jaar ontving ik een mail vanuit de Heemkundige Kring Tegelen waar iemand het verhaal van mijn vader bleek te hebben uitgezocht. Hij vroeg om documentatie bij het verhaal en ik ontving van een neef een foto van mijn vader in SS- frontarbeidersuniform in de achtertuin van zijn ouderlijk huis, bij terugkeer uit de oorlog. Ik ontving het proces verbaal dat op 13 augusutus 1945 is opgemaakt door de politie in Tegelen.
Mijn vader, geboren 5 oktober 1924 in Magelang (Indonsesië), werkt in 1943 voor de gemeente Tegelen als hij wordt opgeroepen voor de Arbeidseinsatz. Eerst werkt hij hier een half jaar voor, maar bij de 2e oproep duikt hij onder in Baarlo. De boerderij waar hij onderduikt wordt echter verraden. Mijn vader is “bijvangst” en wordt 25 juli 1943 naar het huis van bewaring in Maastricht gebracht waarna hij van 9 september tot 18 november 1943 in Kamp Amersfoort verblijft. Hij wordt daarna voor de keuze gesteld: Naar Duitsland of nog 8-12 maanden in Kamp Amersfoort blijven. Hierover zegt mijn vader`: “Ik deed dit omdat er dan meer kans was om te ontvluchten. De behandeling in Kamp Amersfoort was zeer slecht en het zien van leed van anderen, voornamelijk Joden, werkte zeer op mij in.”
Mijn vader heeft “geluk” dat hij in Duitsland moet werken, anderen worden richting front gestuurd om daar werkzaamheden te verrichten.
Naar zijn zeggen en zo opgenomen in het proces verbaal werkt hij van 25 november 1943 tot 22 april 1945 in Berlijn, Lieberose (een werkkamp bij Sachsenhausen), Kreuz en Huntlosen.
De taken van mijn vader en zijn “collega’s” waren het bouwen van barakken en het lossen van wagons met bouwmaterialen. Afgewisseld met kantoorwerk. Hiervoor kreeg hij RM 6,00 die contant uitbetaald werden en Fl.20,00/week die naar Nederland werden gestuurd.
Op 22 april wordt Huntlosen door de Canadezen bevrijd en wordt Frans in een krijgsgevangenkamp geplaatst. Na enkele dagen werd hij op transport naar Nederland gezet. Via Almelo belandt hij uiteindelijk weer in Tegelen.
Daar moet hij bij de politie bewijzen dat hij niet vrijwillig voor de Duitsers is gaan werken. Hij wordt gezuiverd en mag weer bij de gemeente Tegelen gaan werken. Hij bleef daar werken tot zijn -vervroegde – pensionering.
Een week nadat ik dit document ontvangen had, koos ik in de auto een random podcast uit die me wel wat leek. Tot mijn stomme verbazing bleek deze podcast te gaan over Zwijgende vaders. Het verhaal van mijn vader! Op de een of andere manier had de kosmos mij op jouw spoor gezet. Inmiddels heb ik je boek gelezen. Mijn grote dank daarvoor.
Ik had geen idee hoe dwangarbeiders in die tijd gezien werden.
Ook ben ik samen met mijn partner naar Kamp Amersfoort gegaan. Daar vonden we de foto van mijn vader in de wand met foto’s van mannen die daar gevangen hebben gezeten. Ik was erg onder de indruk. Zijn ogen op die foto spreken boekdelen.
Het is alsof mijn vader, die 19 jaar geleden is overleden, weer tot leven komt en tot mij spreekt.
Ik ben van plan om zodra het weer kan naar het Nationaal Archief in Den Haag te gaan waar 2 dossiers van mijn vader bestaan.
Mijn eigen leven heeft lange tijd in het teken gestaan van therapie ivm een angststoornis, naast het feit dat ik op mijn 23ste kanker kreeg. Rond 2000 kwam ik op het spirituele pad en onder andere stembevrijding. Dit pad bracht mij, naast ander vormen, heling en bevrijding.
Sinds 2005 begeleid ik zelf mensen in mijn eigen praktijk en groepen op allerlei plekken in binnen- en buitenland met behulp van met name stembevrijding en opstellingen.
Ik vind het prachtig: Als oudste dochter van een zwijgende vader werd ik Stembevrijder!
Nogmaals veel dank voor je boek. Ik kom graag naar je lezing op 8 april in Kampen.
Met een warme groet,
Jacky Peeters
Tim | Feb 26,2025
Hi Jacky,
Dank voor het delen van het verhaal van je vader Frans. Zeer aangrijpend. En hoe helend ook, om als dochter van een zwijgende vader van betekenis te zijn op stembevrijding. Symbolisch maar ook zeer tastbaar. Groet en tot ziens in Kampen,
Tim
Bruce Eekma | Feb 25,2025
Hi Tim, my story, Finding Margaret’s father leads to Nazi intrigue, happened in Holland, and I am in Canada, so it cost lots of money to do research. But read my blog, and then let me know if you can help or, with your experience, can tell me where I can get help.
Tim | Feb 26,2025
Hey Bruce,
Thanks for your message. Can you share a link to your blog?
Tim
Kim | Jan 8,2025
Beste Tony,
Mijn (zwijgende) opa heeft ook in Swinemunde gezeten tijdens de tweede wereldoorlog en we hebben de dagboeken van jouw vader met veel interesse gelezen. We zouden ook heel erg geinteresseerd zijn in de route die jouw vader heeft afgelegd terug naar Nederland, zou je die met ons kunnen en willen delen?
Hartelijk dank!
Kim
Tim | Feb 4,2025
Hi Kim,
Ik heb helaas niet kunnen achterhalen hoe mijn vader precies is teruggekeerd na de bevrijding, dus kan je daar niet mee helpen. Groet, Tim
Piet legerstee | May 14,2025
Hallo Kim,
Mijn vader heeft ook in swinemunde gezeten, ook een zwijgzame vader. Ik heb wel een velletje papier met daarop geschreven een kalender bijgehouden tijdens zijn terugtocht. Met daarop vermeld in welke plaats hij toen was. Van 30 april t/m 21 juni. Ik kan je hiervan een foto sturen
Jan van der Tuin | Jun 25,2025
Beste Piet Legerstee,
Ik ben bezig een goede vriend op leeftijd met weinig computerskills te helpen wat meer te weten te komen over de voettocht die zijn inmiddels overleden vader Heiko Bloem Geb; 20-04-1922 heeft ondernomen uit Schwinemunde naar Aalten, voor of na de bombardementen op Schwinemunde in 1945. Misschien maakten de vluchtelingen deel uit van een groep die dezelfde route namen. Zou ik ook de foto van de reiskalender mogen hebben?
met vriendelijke groeten Jan van der Tuin
Annemarie Houkes | Nov 11,2024
Beste Tim,
Hoe verder ik kwam in jouw boek, hoe meer het me ontroerde. Wat heb je het warm en liefdevol onderzocht en opgeschreven. Een monument opgericht. Ik las het gisteren uit, precies 80 jaar na de grote razzia in Rotterdam.
Mijn opa heeft altijd heel veel verteld over zijn tijd in Duitsland. Hij heeft er meerdere lange vriendschappen aan overgehouden. Zowel met een Duits meisje als een Italiaanse jongen die krijgsgevangen was. Op het moment dat ik voor mezelf de ruimte vond om eindelijk wat met opa’s verhaal te doen, zocht iemand anders via Facebook contact met de familie van mijn opa, omdat zijn vader nooit iets had verteld en hij benieuwd was of wij meer wisten uit die tijd. Ja dus!
Alles kwam in een stroomversnelling en het project liep uit de hand, toen we de papieren indoken en een lijst vonden met 127 namen van voornamelijk Drentse en Groningse mannen die in 1981 en 1987 een reünie hadden bijgewoond van ‘dwangarbeiders’. We hebben nu een website opgezet om hun verhalen te verzamelen. En ook voegen we verhalen toe van mannen die niet terugkeerden, zoals mijn oud-oom van vaders kant. Net als jouw boek is de website bedoeld als een eerbetoon. De website heet http://www.drentsedwangarbeidersinduitsland.nl. We zijn nog bezig met vullen. In het Dagblad van het Noorden komt binnenkort een groot artikel, zodat we hopelijk veel mensen gaan bereiken. Uiteraard verwijzen we ook naar deze mooi pagina van jou.
Het voelt goed om de verhalen te vertellen en de mannen een gezicht te geven. Tegelijkertijd knaagt in mij de grote zorg om de toekomst van Europa met de roep om sterke mannen en alles wat Timothy Snyder zo haarscherp aanstipt in zijn boek Tirannie. Twintig lessen uit de twintigste eeuw (toen ik dit in 2019 aan menigeen cadeau deed, werd ik vaak meewarig aangekeken, 5 jaar later kunnen we van die lessen een invuloefening maken voor nu.) Heb jij dat ook en hoe ga je daarmee om?
Tim | Nov 11,2024
Beste Annemarie,
Dank voor je uitgebreide bericht. Ook ontroering aan mijn kant als ik lees hoe je jullie speurtocht bent begonnen. En wat heeft het veel opgeleverd. Ik zal binnenkort wat reclame maken voor jullie website. Zo helpen we elkaar met het verzamelen van verhalen over de mannen van toen.
Tijdens lezingen sta ik uiteraard stil bij de gebeurtenissen in de wereld. Niet om belerend te zijn, maar wel om ons bewust te maken van de risico’s en afwegingen in onzekere tijden.
Groet,
Tim
Annemarie Houkes | Nov 11,2024
Dankjewel voor je snelle en warme reactie! Ik hoop eens een lezing te kunnen bijwonen. We houden contact alle goeds.
San | Dec 15,2024
beste Tim
hartelijk dank voor het schrijven van het boek “Zwijgende Vaders”. Waardevol en helend voor jou maar voor andere generatiegenoten, dat je het zo grondig en langdurig onderzocht hebt vanuit het schaarse materiaal dat lijkt er te zijn. Dank daarvoor.
Ook wij hadden zo’n zwijgende vader. Jouw boek helpt me om meer te begrijpen van zijn binnenwereld en hoe het ons ons mogelijk ook beïnvloed heeft.
Ik ben geboren in 1963, toen vader al 40 was. Onze vader, Ko of Kobus was geboren In Beneden-Leeuwen in 1923 en groeide op in het Noord-Brabantse Grave, in een gezin dat in armoede kwam, nadat diens vader een manden- en tonnenmakerij in Beneden-Leeuwen kwijtraakte tijdens na de crisis.
Onze vader werd als jongeman samen met enkele kameraden als postbode in de Arbeitseinsatz uitgezonden werd naar Tilsit, in wat nu Litouwen was, en toen het Duitstalige Memelgebied. Dit gebied werd in 1939 aangesloten werd bij Oost-Pruisen. Ik vraag me af hoe vrijwillig zijn tocht was. Nu was het waarschijnlijk wel zo, mijn vader kennende, die altijd braaf en gezagsgetrouw as, dat hij gewoon domweg de oproep van de Duitsers opvolgde. Hij deed wat hem gezegd werd, zo was hij altijd wel. Veel erover verteld heeft hij ook niet, het is een gesloten boek gebleven. De armoede die er was kan ook een motief zijn.
Nu denken wij dat deze jaren in Tilsit (hoe lang zou hij daar geweest zijn?) geen straf was. Zeg nu zelf: waar was je in het Europa van de oorlog als 20 jarige jongen beter af dan ergens als postbode op het platte land, waar nog worst was en waarschijnlijk taart. Het Duits dat ze er spraken was plat-duits en dat klonk behoorlijk als het nederlands van mijn vader.
En daar speelde mogelijk ook mee, dat ons vader er goed uitzag. Maar daar weten we verder weinig van, hoewel er wel een foto was van een duitse jonge vrouw in het album.
De mannen/jongens sliepen er samen in een gebouw of barak. Dus hier is hij wel goed doorheen gekomen. Veel erover verteld heeft hij ook niet. Het enige wat ik weet dat ze een keer naar de film gingen en toegang eisten omdat ze ‘ook Ariërs waren’.
De klap kwam waarschijnlijk daarna.
Op een gegeven moment moesten ze weg. Het front kwam dichterbij en waarschijnlijk (maar daar vertelde hij er niet over) gingen er al mensen op de vlucht. Gezagsgetrouw als mijn vader was zijn ze netjes op de trein gestopt op zich nog netjes af te melden, of zoiets, op het Haupt Post Ambt in Dresden.
Maar ja, Dresden..
Dresden was toen volgepakt vol mensen en vluchtelingen. Zoals je waarschijnlijk weet ging het verhaal dat Dresden veilig zou blijven voor bombardementen, zoals het ook in de eerste wereldoorlog gepaard bleef. Maar helaas vond in Dresden het grootste bombardement met brandbommen in geschiedenis plaats.
En mijn vader zat er toen in. Hij sliep met zijn kameraden ergens in een botenhuis of zo aan de rand van de stad bij de rivier en daardoor is hij voor zover we weten niet in levensgevaar geweest. Hij is toen we de dag erop door de straten gelopen en hij moet er vreselijke dingen gezien hebben. ik geloof dat er een kameraad wel is overleden. Ik vermoed dat deze nachte en dit inferno op zijn kijk op het leven getekend heeft.
Hij is daarna naar Nederland doorgereisd met een kameraad en hij heeft zich ergens begin 1945 in Brummen gevestigd waar diens vader een slagerij had. Zuid Nederland was al bevrijd maar daar kon hij niet heen. Er was ook ergens nog sprake van een SS officier waar ze pas moesten gaan op zijn kantoor. Ik geloof om de grens van Nederland en Duitsland over te kunnen maar dat is me niet helder.
Uiteindelijk is hij toen of een fiets zonder banden naar het zuiden gefietst. Zijn jongste broer Cor riep blij” ‘Onze Kobus is terug”.
Veel meer dan dit weten we eigenlijk niet. Wel dat oudste broer Wim, die als dwangarbeider in de Volkswagen fabrieken moest werken door het leven is gaan als een geslagen, gebroken man.
Wat jouw boek ook duidelijk maakt is dat er ook niet veel woorden aan vuil gemaakt moesten worden. Ik vermoed na het lezen van jouw boek, dat ook mijn vader zich mogelijk als een soort van collaborateur gevoeld zou kunnen hebben. Ik weet het niet. Ik weet dat hij wel, maar wanneer en hoe lang, in een interneringskamp was om te checken of hij okee was. daar is hij geloven we niet lang geweest. Ik geloof dat de grootste verzetsdaad die mijn vader gepleegd heeft het zonder kaartje op de trein te stappen.
Daarna is hij uiteindelijk gaan werken bij de Blindenbibliotheek, 40 jaar lang en heeft zich, zoals jij het ook beschrijft zoals veel van deze mannen, via een geleidelijke promotie wat omhoog gewerkt. tot technisch bedrijfsleider van de afdeling techniek, dus.
Ik geloof dat hij dit op zich wel goed deed. het was een terughoudende, maar waarschijnlijk wel meewerkende en vriendelijk man. Zoals ze daar bij het afscheid zeiden: “Mijnheer van Halen zei niet veel in de vergaderingen, maar als hij wat zei was het altijd waar”.
Naar ons toe was hij correct, maar rechtlijnig en zwijgend. In ieder geval naar de kleinste kinderen. Met de oudere kinderen (2) heeft hij meer gespeeld.
Hij en ons moeder, hebben vanuit hun kwetsbaarheden hun best gedaan. We zijn veilig, maar sober opgevoed en opgegroeid in het onderliggende wereldbeeld dat de wereld toch onveilig was en gevaarlijk, en je kon je maar het set binnen de lijntjes gedragen en vooral niets geks doen. De opvoeding had een karakter van praktische adviezen met een waarschuwend karakter.
Mijn vader is noot anti-duits geweest, zo zijn wij ook niet opgevoed. In deze zin denk ik niet dat hij zich door de Duitsers getraumatiseerd heeft gevoeld. Onze eerste buitenlandse vakantie was met de touringcar 4 dagen naar de Eifel. een reis waar mijn vader erg zenuwachtig over was, maar eenmaal op weg en veilig in de bus wel ontspande.
Later ging hij met mijn oudste broer enkele dagen naar Dresden terug.
Mijn broer kwam uitgeput thuis, Hij vond het afschuwelijk: wat ‘een zwijgzame man’ is dat toch, en vader was bij elke verplaatsing stijf van de zenuwen.
Wonderlijk overigens dat mijn vrouw Duitse van oorsprong was, en dezelfde plek in het gezin had met een vader met soortgelijke dynamiek en kwetsuren. Haar vader was zacht aardig, leed onder het oorlogsgeweld en had een goede tijd als krijgsgevangene in frankrijk, waar hij correct behandeld is, waarna hij door wilde gaan voor het priesterschap.
Mijn vrouw heeft als kind erg geleden onder nachtmerries had van overvliegende vliegtuigen met zware bombardementen.
Dat gevoel van onveiligheid, bedreiging, zit ergens diep in mij . Ik denk wel dat er een soort van intergenerationeel trauma is.
Dit wilde ik gewoon even met je delen, als reflectie op het verhaal van jouw vader.
Hoe naar is het dat nog steeds conflicten in onze wereld ontstaan door een stel psychopaten, en hoe naar is besef dat generaties opbouw met trauma worden overstelpt.
Moge onze wereld vrij zijn van geweld en onze kidneren opgroeien met zo min mogelijk haat.
Tony van Elk | Nov 6,2024
Beste Tim,
Wat mooi dat je na een lange emotionele zoektocht dit boek hebt kunnen uitbrengen!
En wat veel informatie van al die mensen die je hebt ontmoet.
Een zwijgende vader hadden wij ook:
Adriaan van Elk (1920-1994), gewerkt in Swinemünde (Ostswine) op de scheepswerf
Ernst Burmeister. Moest aan de bouw van houten schepen werken. Hij was na het ontslag bij de Kon.Marine (in 1940) werkzaam als meubelmaker bij een meubel-fabriek in Waddinxveen, zijn geboorteplaats. De werkgever moest hem verplicht afstaan voor werk in Duitsland.
Die zwijgende vader heeft ons als toen nog jonge kinderen wel eens verteld dat hij in Duitsland had gewerkt. En dat was het. Het onderwerp kwam nooit meer ter sprake. Wij waren nog niet zo wijs dat we gingen doorvragen. Dat zou nu anders gaan!
Hij liet ons nog wel een deel van een linnen schoolkaart zien waarop – naar veel later bleek – de vluchtroute terug naar Nederland in 1945 was ingetekend. Die kaart heb ik nog steeds in mijn bezit.
Vader Adriaan overleed in februari 1994 en onze moeder overleed in juni 2005.
Haar huis moest worden leeggeruimd en daar deed ik een ontdekking die ik nooit had verwacht: in zijn houten marine-hutkoffer op zolder vond ik onder wat andere
papieren 11 schoolschriften met op het eerste schrift geschreven: Dagboek van het werk in Ostswine van 17 Sept. 1942 tot 25 October 1942. Alle schriften met vulpen geschreven en bijna elke dag een verslag van die (werk)dag. Elke dag eindigde met een bijbeltekst… Het 11e schrift eindigt op 14 juni 1945.
Wat nu? Wat kan ik er mee! Lezen natuurlijk, maar dat duurde uiteindelijk maanden.
Er is veel geleden in die dwangarbeids-periode, dat werd wel duidelijk.
Er volgde een periode van zoeken, vooral op internet. Veel nuttige dingen gevonden, zoals een webpagina over de VPRO-serie In Europa, waarin ik e-mailadressen vond van anderen van wie de vader of opa ook in Swinemünde gewerkt had.
Contact mee gehad, verhalen uitgewisseld, documenten en foto’s gekregen. Ook daar: bijna allemaal zwijgende vaders!
Met mijn vrouw ben ik in 2010 voor de eerste keer in Swinemünde geweest. Een bijzondere ervaring als je weet dat je vader hier ook gelopen heeft! We zijn er nadien nog een paar keer geweest.
Er valt veel te vertellen over wat ik allemaal vond bij mijn zoektocht.
Uiteindelijk resulteerde alles in 2012 in de verschijning van een boek: ‘Pelkatoffels met saus’ waarin de tekst van de 11 schriften is opgenomen. Letterlijk overgenomen in de taal van toen. Aangevuld met enkele relevante bijlagen.
Het afronden van zo’n project geeft voldoening: het verhaal is verder verteld.
Jouw project dat leidde tot je boek heeft je veel tijd en energie gekost, maar het was het waard! Bedankt voor je verhaal.
Mooi vind ik ook het slot van jouw boek: je hebt in al die verhalen vader Paul gehoord en hem gevonden! Ga vooral door met het verder vertellen tijdens je lezingen!
Tony van Elk
Tim | Nov 6,2024
Hi Tony,
Dank voor het delen van je vaders verhaal en jouw lange, indrukwekkende reis. Herkenbaar, wederzijds. En wat een ontdekking voor jou, geweldig om ermee aan de slag te mogen gaan. Zo inspireren we elkaar en eren we onze vaders. Groet, Tim
Dick-Jan Thuis | Apr 21,2025
Beste heer Tony van Elk,
Ik als redacteur van het Kwartaalblad “Het Dorp” van het Historisch Genootschap Waddinxveen ben zeer geïnteresseerd over deze periode van uw vader Adriaan van Elk.
Mocht u zaken betreft deze periode met ons willen delen, hier mijn e-mail adres: d.-j.thuis@hgwaddinxveen.nl
Piet legerstee | Jun 28,2025
Beste Tony,
Ik zou graag een exemplaar van “ Pelkatoffels met saus” willen aanschaffen. Is deze nog te koop?
Mijn vader heeft ook in Ostwine gewerkt in de oorlog.
Bram van Dijk | Aug 27,2024
Beste Tim,
Wat een herkenbare verhalen. Mijn vader is tewerkgesteld geweest in Duitsland bij de Buderus Metallwerke te Wetzlar. Aanvankelijk “gelagerd” in de fabriek voor oorlogsmachinerie maar door zijn autotechnische kennis “gepromoveerd” tot onderhoudsmonteur en later chauffeur van de bussen die de reguliere arbeiders naar de fabriek brachten. Door de verslechtering van de situatie aan het oostfront werd hij als chauffeur aangesteld naar het oostfront. Aanvankelijk met een SS-er als copiloot maar die is hij verloren( ?? mijn moeder wist meer maar….) onderweg in
Wit Rusland. In de wouden van Belarus in januari 1945 is de auto kapot gegaan en heeft hij daar weken overleeft met kleding en eten van overleden soldaten rondom hem. Nadat hij de auto eindelijk had gerepareerd dmv. onderdelen van kapotgeschoten materieel is hij dwars door het inmiddels gepasseerde Russische front terug naar Duitsland gereden en beschoten door geallieerde vliegtuigen op de brug over de Oder. Terug in Wetzlar 6-8 doodziek met longontsteking bij Hospita op kamertje gelegen. Daarna gerecruteerd door corps van Patton en meegeweest met de tankdivisie richting Tjechie . Toen was de oorlog afgelopen en is hij op eigen kracht naar huis teruggekeerd. Was, nu terugkijkend, altijd stille, introverte man. Ook wel getraumatiseerd. Goede loyale vader voor mij maar liet nooit wat los. Zelden vrolijk gezien. Ik was terugkijkend altijd wat bang voor hem en zijn oordeel. Er zat een stille dreiging in hem. Het verhaal met alle gaten erin is via mijn oudere neven en deels mijn moeder gereconstrueerd. Zijn naam heb ik onder naam Johan ipv. Jan uiteindelijk teruggevonden op de site van nat.archief en het rode kruis. Toen hij 87 jaar oud was en dementerend keek hij naar mijn handen toen ik hem voerde en begon in het engels over Patton te praten?? “ You can go home now, Dutchie” Hij sprak gedurende zijn leven nooit een woord Engels en kon het niet. Ik ben met tranen in mijn ogen naar huis gereden (2009) en sedert doen probeer ik het verhaal scherp te krijgen, maar te lang gelden. Wel heb ik nog een foto gevonden van bus waar hij aan werkte en aantal mannen eromheen.
Bram
Tim | Aug 30,2024
Hi Bram, wat een aangrijpend relaas over je vader. Dank voor het delen. Wat een zwaar en vreselijk einde van de oorlog is dat geweest. Bijzonder hoe hij in zijn nadagen die herinnering onder woorden kon brengen. Ontroerend. Mooi om hier te mogen lezen, dank daarvoor. Groet, Tim
Aleks Droog | Jun 26,2024
Wat een fijn boek om te lezen. Veel herkenning over hoe onze vaders de dwangarbeid beleefd hebben. Mijn vader is in 1989 overleden en ook ik heb alleen maar anekdotes over die tijd. Maar afgelopen winter heb ik het album met foto’s uit die tijd er weer bij gepakt. Ben op zoek gegaan naar de locaties van de foto’s. Langzamerhand kwamen er toen allerlei herinneringen boven van verhalen die mijn vader verteld heeft. In combinatie met de feiten die ik op internet gevonden heb kon ik daardoor veel plaatsen. Het is uiteindelijk een verhaal geworden dat ik aan mijn kinderen kan doorgeven.
Mijn vader zat met andere Nederlanders, Belgen, Russen enz. in Offenbach am Main. Bijzonder aan het verhaal van mijn vader is dat, ondanks dat hij verschrikkelijke dingen heeft mee gemaakt hij er een levenslange vriendschap met Rosel Jäger aan over heeft gehouden. Elk jaar gingen we een week op vakantie bij haar.
Dat dubbele zie ik ook veel terug in de verhalen in jou boek. Bedankt voor je mooie boek.
Tim | Jun 26,2024
Dank voor het delen van je verhaal, Alex. Wat mooi hoe je het album erbij hebt gepakt, en op zoek bent gegaan. Het doorgeven van wat niet is verteld, wel is uitgezocht, en daarmee alsnog tot leven komt. dank daarvoor. En hoe bijzonder, die blijvende vriendschap. Het was het systeem, maar niet alle mensen, gelukkig. Groet, Tim
Marco Witte | Jul 21,2024
Beste Tim,
Met heel veel interesse je boek gelezen. Zoals vele hieronder schrijven, een heel herkenbaar verhaal. Heb zelf enkele jaren gelden een soortgelijke speurtocht gedaan n.a.v. mijn vaders tewerkstelling bij de AEG fabrieken in Hannover. Via brieven die ik na zijn dood vond die hij schreef naar zijn maat in Canada kwam ik op het spoor van dit verleden. Zijn vriendschap die hij met hem had opgebouwd in die tijd dat hij in Duitsland verbleef, heeft zijn leven lang stand gehouden ondanks de afstand met Canada. Ook mijn vader vertelde niet over deze tijd. Was het schaamte?? Zij zijn met zijn drieën gevlucht uit Hannover na een verblijf van zes maanden. Heel de vlucht had zijn maat in Canada uitvoerig beschreven, toen ik dit las was het net een film waarnaar ik keek met mijn vader in een van de hoofrollen. Nadat ik ook zijn andere vluchtmakker heb weten op te sporen heb ik er een boekje over geschreven met feitelijk materiaal wat ik heb verkregen van mensen uit Hannover die mij daarbij helpen geholpen. (mooi om mee te maken dat de Duitser van onze generatie hier dus niet over zwijgen en uiterst behulpzaam waren in het zoeken naar deze gegevens). Heb ook de plekken bezocht waar hij heeft verbleven. Dit boekje is nu mooie herinnering voor ons en zo werd het verhaal wat hij nooit vertelde toch een verhaal wat kan worden doorverteld. Wij komen van eiland Texel mijn vader gebruikte ook alleen maar “Ïmmer geradeaus” als een Duitser hem de weg vroeg, vele toeristen hebben dus kilometers omgereden, enige wraak was hem niet vreemd.
Nogmaals dank voor dit herkenbare verhaal
Vriendelijke groet Marco
Tim | Jul 21,2024
Dank je, Marco, voor het delen van jouw vaders verhaal. Ik voel het beeld van de film zoals je dat beschrijft. Wat een omweg die jij zelf hebt moeten maken om die zes maanden op de vlucht te kunnen reconstrueren en herbeleven. En wat goed dat ook jij er een boekje van hebt gemaakt. Doorgeven, die ervaring, immer gerade aus naar de volgende generaties. Groet, Tim
Martin Fokkens | Jun 25,2024
Mijn vader is werkzaam geweest bij DIwag in Berlijn. Hij sprak wel over de oorlog. Wij hadden zoiets van daar heb je hem weer. Na zijn dood kreeg ik twee schriftjes. Door een brand in de barak is de rest verloren gegaan. Na het lezen van zijn “dagboek ” had ik veel vragen. Na het lezen van het dagboek van zijn vriend kwam ik meer te weten over de situatie in het kamp en de fabriek. Met de dagboeken en het internet hebben we diverse locaties gevonden waar hij is geweest. Laatst ben ik met mijn familie in Berlijn geweest en hebben diverse plekken bezocht. Uit het dagboek van zijn vriend hebben we de vluchtroute uit Berlijn kunnen reconstrueren. De route hebben we van uit Berlijn gereden, een hele tocht. In het dagboek stond een rouwadvertentie van Klaas Adema en de plaats waar hij was begraven. Op die plek ligt nog een gedenksteen van Klaas. De reis naar Berlijn is een soort afsluiting geweest van zijn verhaal. Het dagboek ligt nu bij het NIOD, samen met het dagboek van zijn vriend.
Tim | Jul 21,2024
Wat zal dat een bijzondere reis zijn geweest voor jullie, Martin. En dan onderweg de gedenksteen voor Klaas. Het verleden en het heden komen elkaar tegen, voeding voor de toekomst. Dank voor het delen.
Tinka de Haan | May 21,2024
Beste Tim,
Mijn opa was dwangarbeider én verloor zijn huis in het vergeten bombardement van Rotterdam. Hoewel hij er inderdaad nooit over praatte, heeft hij in die tijd wel een mooi dagboek bijgehouden. Hierdoor weten we precies waar en met wie hij daar heeft gezeten, en hebben we na zijn dood zijn route terug naar huis kunnen reconstrueren. Tot aan het briefje dat hij uit de trein gooide, in de hoop dat het mijn oma zou bereiken. Het dagboek hebben we uitgetypt laten afdrukken, maar vervolgens nooit meer iets mee gedaan. Het ligt nu in mijn kast, de geschiedenisstudent, te wachten tot ik hier eindelijk iets mee ga doen. Wie weet komt het er ooit nog van.
Tim | May 21,2024
Dat is een prachtig en compleet oorlogsdocument dat zeker een vervolg verdient. Ik hoop dat je er mee aan de slag gaat. In Rotterdam zijn de mensen van het Razzia Monument er vast in geïnteresseerd. Dank voor het delen. Tim
Peter de Goede | May 10,2024
Dag Tim,
Dank voor je boeiende boek. Ook ik probeer meer te weten te komen over de ervaringen van mijn vader als dwangarbeider tijdens WO II in Duitsland (Hannover, Leichtmetall).
Hij was ook zwijgzaam, maar vertelde wel over een (mislukte) ontsnappingspoging waarbij hij en een kameraad hulp kregen van ‘goede Duitsers’.
Wist je dat op 8 mei jl. een museum in Weimar is geopend dat is gewijd aan ‘Zwangsarbeit im Nationalsozialismus’? Zie:
https://www.museum-zwangsarbeit.de/
Tim | May 21,2024
Dank voor het delen van je vaders verhaal, Peter. Mooi hoe hij over die poging heeft verteld. Dank voor je tip over Weimar, ik werd er al op geattendeerd, en ga er zeker een keertje een kijkje nemen. Groet, Tim
Eus van Hove | May 5,2024
Mijn vader, Hubert van Hove, is 22 jaar als hij op 11 november 1944 voor de deur van zijn ouders aan de Bergsingel in Rotterdam wordt opgepakt door de Duitse Wehrmacht. Per rijnaak en per trein is hij op transport gezet naar Duitsland, waar hij in Dingden te werk wordt gesteld als ‘Schanzarbeiter’.
Hubert van Hove heeft het zijn hele leven over ‘Moffen’ als hij over Duitsers spreekt, maar over de Tweede Wereld Oorlog vertelt hij weinig. Pas in 1993 heeft mijn vader zijn dramatische belevenissen op papier gezet. In zijn reisverhaal doet hij uitgebreid verslag van de razzia van Rotterdam, het transport naar Duitsland en zijn traumatische ervaringen in Dingden.
In 1999 is Hubert van Hove op 76-jarige leeftijd overleden.
Om de herinnering aan de razzia van Rotterdam levend te houden heb ik het reisverhaal van mijn vader geredigeerd tot een boek.
Tim | May 5,2024
Dank voor het delen van je verhaal, Eus. Mooi om te lezen hoe jij die herinneringen hebt verwerkt in een boek. Opdat we blijven vertellen. Dank!
Jennie | May 5,2024
Mijn vader is in 1943 tewerkgesteld in de duitse autofabriek van Porsche in Stuttgart. Door de duitsers werd het busbedrijf, waar mijn vader als monteur werkte, gesommeerd 2 werknemers te leveren die getransporteerd zouden worden naar een duitse autofabriek. Omdat mijn vader ongehuwd was is hij toen samen met een andere ongehuwde monteur naar Duitsland gegaan. Als zij niet waren gegaan dan zouden er anderen opgepakt worden, geen keus dus, het busbedrijf móest mankracht leveren. Toen Stuttgart plat gebombardeerd werd zijn ze verplaatst naar een lager in Oostenrijk, moesten onder nog slechtere omstandigheden werken, als ook kou, voedselgebrek e.d. uiteindelijk daar wel bevrijd. Via een omweg door Italië en Frankrijk was hij pas in augustus 1945 weer thuis. Hij was niet spraakzaam over die moeilijke periode, voornamelijk ook omdat hem, terug in Nederland, openlijk verweten werd niet tegen de duitsers in opstand te zijn gekomen middels verzet of onderduik.
Tim | May 6,2024
Dank voor het delen, Jennie. Wat pijnlijk dat verwijt, een van de redenen inderdaad om er het zwijgen toe te doen. Terwijl het verhaal nu alsnog is verteld. Dank!
Bram | May 4,2024
Mijn vader is in juli 1943 tewerkgesteld in Wetzlar bij Buderus Eisenstahl. zijn naam heb ik aangemoedigt door de recensie in NRC eindelijk gevonden in het nat. archief. Zijn naam was verbasterd tot Johann ..
Aanvankelijk dwangarbeid aantanks en gelagerd. Later door technische know how gepromoveerd tot buschauffeur voor arbeiders. Op het eind van de oorlog verplicht transporten gemaakt naar oostfront en op het einde door Patton in dienst genomen voor onderhoud tanks . Hij heeft hele leven er niet over gesproken, pas op het einde in verpleeghuis kwam het eruit.
Tim | May 5,2024
Dank voor het delen van je vaders verhaal, Bram. Ook zeer herkenbaar, hoe hij er kennelijk pas aan het eind van zijn leven over kon praten. En ja, die verkeerde spelling. In mijn boek doe ik precies hierover een bijzondere ontdekking.
Carry Timmermans | May 3,2024
Hallo Tim,
Ik las net het artikel in het NRC over je boek Zwijgende vaders. De tweede man van links, op de foto, lijkt sterk op mijn opa. In het artikel staat dat je de namen van alle mannen hebt weten te achterhalen. Is dat toevallig Johannes Timmermans? Jouw verhaal is ook het verhaal van mijn vader, hij weet dat opa tewerkgesteld is maar details of alleen al de locaties zijn niet bekend. Ik ga sowieso het boek kopen als kade voor mijn vader.
Tim | May 3,2024
Dag Carry,
De man over wie je het hebt is niet je opa.
Probeer eens op de Arolsen-zoekpagina, hier zie ik meerdere Johannes Timmermans-mannen.
Dank voor het delen van je verhaal, en wat een fijn cadeau voor je vader.
Marianne van Staveren | May 1,2024
Mijn vader werd in juni 1943 opgepakt voor de Arbeitseinsatz via de Elzas (Sankt Ludwig, het huidige St. Louis), kwam hij in Karlsruhe terecht waar hij moest werken in de fabriek van Maüserwerke. Heel Karlsruhe is in 1944 plat gebombardeerd. In een schuilkelder waar mijn vader eigenlijk naar toe had gemoeten zijn veel slachtoffers gevallen. Aan het eind van de oorlog is hij samen met zijn broer Henk via Bamberg samen met een Amerikaanse patrouille weer naar Nederland kunnen reizen. Ze moesten in april 1944 nog tot juni in Brabant wachten voordat ze naar hun woonplaats Hilversum konden reizen. Mijn vader heeft over wat hij toen meegemaakt heeft altijd verteld. In september 2002 is hij met een groep Nederlandse en Belgische dwangarbeiders in Karlsruhe ontvangen door het gemeentebestuur. Een hele week hebben zij daar de plekken bezocht waar ze tewerkgesteld zijn en hebben ook op scholen daar gesproken.
In 2004 is mijn vader overleden, maar die reis naar Karlsruhe heeft diepe indruk op hem gemaakt. Hij heeft daarvoor ook een verslag geschreven over zijn tijd daar in de oorlog wat ook in het Duits is vertaald.
Tim | May 1,2024
Dank voor het delen van jullie verhaal, Marianne. Wat bijzonder dat je vader ook op scholen heeft gesproken. Dat is een mooie uitzondering op de regel.
Marianne van Staveren | May 2,2024
Dag Tim
Dat is zeker bijzonder geweest. Ook de uitnodiging van de stad Karlsruhe in 2002 is denk ik een uitzondering. Als je interesse hebt in het verslag van de oorlogservaringen van mijn vader zou ik dat kunnen mailen. Nog even een rectificatie. Ze moesten in april 1945 in Brabant tot begin juni 1945 wachten voor ze weer naar hun woonplaats Hilversum konden reizen.
Mijn opa van moederskant is tijdens de laatste razzia in Hilversum in oktober 1944 opgepakt. Met duizenden mannen waaronder musici van het Metropole orkest van Dolf van der Linden zijn ze toen via kamp Amersfoort naar Bramsche en Bielefeld vervoerd. Hier moesten ze aan de spoorlijn werken. Hierover zijn twee boeken geschreven: De hel van Bramsche en Aufstehen! Kaffee holen.
Gerry Cahuzak | Apr 29,2024
Ik ben op zoek waar mijn opa geweest is tijdens de oorlog. Hij was opgepakt in Amsterdam en kwam pas na de oorlog terug( flink getraumatiseerd) en heeft nooit meer over de oorlog gesproken.
Zou je mij kunnen vertellen waar ik moet beginnen met zoeken,
Vriendelijke groet,
Gerry
Tim | Apr 29,2024
Hi Gerry,
Twee archieven om mee te beginnen. Succes:
Arolsen: https://collections.arolsen-archives.org/en/search
Nationaal Archief: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/zoekhulpen/arbeidsinzet-1940-1945
Marly | Apr 18,2024
Dag Tim,
Vandaag was ik op kamp Amersfoort, vanwege de tentoonstelling “gedwongen”.
Niet zomaar, vanwege mijn vader, in 2008 overleden, heeft zijn oorlogsjaren als dwangarbeider in Duitsland (van 18 juni 1943 tot eind oorlog) opgetekend in rijmvorm. Na zijn dood heb ik zijn reis, zijn wel en wee en traumatische ervaringen kunnen lezen hierin.
Het geeft een goede weergave van wat hij heeft meegemaakt, waar en met wie.
In mijn jeugd en daarna heb ik er te weinig over gehoord, op de lagere school durfde ik niet te noemen dat hij in Duitsland moest werken, was het wel goed?
Wat fijn dat er nu meer aandacht voor is. Voelt als erkenning.
Zag je boek en moet het lezen.
Het zit in mijn hoofd om nog de reis te maken naar de plaatsen die mijn vader noemt.
tim | Apr 21,2024
Wat een bijzondere manier van je vader, om zijn ervaringen op rijm te zetten. Woorden geven aan. En herkenbaar, hoe je je eigen gevoelens weergeeft. Dank. Ik mocht vrijdag in Amersfoort spreken…. het zwijgen doorbreken. Groet en een goeie reis. Tim
peter overwijk | Mar 29,2024
Hallo Tim,
Jouw verhaal komt voor een groot deel overeen met wat ik heb meegemaakt. Mijn vader is in 1943 als dwangarbeider naar Duitsland vervoerd als 18 jarige. Pas op latere leeftijd (ik was toen in de zestig en naar aanleiding van het verhaal van Lucibert) dacht dat hij misschien vrijwillig gegaan was. Maar na navraag bij NIOD en Rode Kruis (die mij helemaal niet konden helpen) kreeg ik uiteindelijk bericht van ITS (international trace services) met bewijs van inschrijving in een vleesfabriek vlakbij Dresden, waar hij bombardement heeft meegemaakt dat wist ik wel. Toen wist ik zeker dat hij gedwongen was om te werken. Na overlijden van mijn moeder in 2020 (mijn vader in 2011) hebben wij nog een briefje gevonden waarin hij zijn vlucht uit Duitsland heeft beschreven (ze werden na opmars Russen aan hun lot overgelaten). Hij is na de oorlog bijna twee jaar ziek geweest. Maar door deze kennis (ITS bewijs en briefje na overlijden ouders) kan ik zijn gedrag wat meer plaatsen. Hij heeft er ook nooit over gesproken. Ik ben met mijn moeder in 2016 met een fokker F70 (waar mijn vader 25 jaar heeft gewerkt, dus zo slecht was het toestel niet) naar Dresden gevlogen, maar zij kon mij ook niet veel vertellen. Bedankt voor je mooie boek
tim | Mar 29,2024
Hi Peter, dank voor het delen van jouw verhaal. Goed toestel, die Fokker F70, mijn moeder heeft ook nog een tijdje bij Fokker gewerkt. Wat heb je dat mooi uitgezocht, voor jezelf, voor je moeder. Zo blijft het geen verstopt verhaal. Groet, Tim
Annefried Veenman | Mar 30,2024
mijn vader werd opgepakt in 1944 bij een razzia, hij is daarna naar Oostenrijk afgevoerd om te werken in een werkkamp. behalve 1 of 2 opmerkingen vertelde hij hier nooit over. ook hij is relatief jong overleden (60) en nog voordat ik zelf het idee had om hem te bevragen.ik weet niet waar hij heeft gewerkt, het enige wat hij wel eens liet zien was een Russisch identiteitsbewijs, hij was bevrijd door de Russen. ook ik vroeg me af in hoeverre een transgenerationeel trauma doorspeelt in mij. ik was ontroerd door je verhaal in Kunststof afgelopen week. mijn vader is eind jaren 40 ook nog uitgezonden naar Indonesië als dienstplichtig militair. ook daarover werd gezwegen. verder was mijn vader heel erg een man met 2 gezichten en vele geheimen. nog altijd vraag is me af wat de invloed is van die 2 ingrijpende periodes in zijn leven.
verder hoor ik ook van anderen dat veel van deze vaders relatief jong zijn overleden, is dit opvallend?
dank voor je verhaal
Annefried (ik ben nu 69)
tim | Apr 2,2024
Dank voor het delen, Annefried. Een man met twee gezichten, dat is herkenbaar. Wie ben je, wie mag je zijn, wie kun je niet meer zijn? Ik weet niet of het klopt dat veel van deze mannen relatief jong zijn overleden. Hier ken ik geen statistieken over. Groet, Tim
RW de Jong | Apr 29,2024
Mijn vader, W de Jong , heeft van juni 1943 tot en met mei 1945 voor de arbeitseinsatz in Duitsland gewerkt. In Straatsburg, Karlsruhe en Kaufbeuren. Mijn vader is geboren in 1924 en overleden in 2020. Mijn vader heeft nooit direct met mij over deze tijd gesproken. Het enige dat ik kan herinneren was dat hij een keer op vakantie in Karlruhe zei dat het plein waarop wij waren in 1943 Adolf Hitler platz heette. Ik vroeg toen niet door. Het was opeens out of the blue. Na zijn overlijden heb ik stukken uit die tijd gevonden en nu ook in de openbare registers.
Tim | Apr 29,2024
Dank voor het delen van het verhaal van je vader. En ja, toen niet doorvragen… Begrijpelijk ergens, en toch ook jammer? Ik heb nu wel duizend vragen, maar ja, het is te laat. Vandaar de reconstructie met veel verschillende verhalen uit die tijd. Zodat die mannen alsnog een stem krijgen. Dank en groet!
Yvonne Akker | Mar 28,2024
Lieve Tim, wat een herkenbare “geluiden” over het gedrag van je vader. Grillig gedrag, plotseling boosheid…over, in onze ogen, zijn vrouw en kinderen, niets. Een dwangmatige, sociaal onhandige man die zijn zekerheid in het gezin en werk zocht, zijn wereld waar hij zich beschermd voelde, en wij ons opgesloten en ondertussen toch onze vrijheid bevochten – wat hij dan ook weer bewonderde en liet blijken in de vorm van Sinterklaasgedichten, of zich op een andere manier uiten in de vorm van brieven als we uit logeren of op vakantiekamp waren – om te mogen zijn wie we waren, en dat viel niet mee.
Mijn vader, geboren 1924 te Amsterdam, hij kon zichzelf niet helpen door overmacht, de invloed van WO 2 en de dwangarbeid. 10 jaar van zijn huwelijk hebben mijn ouders gelukkig met elkaar geleefd, ze waren verliefd op elkaar en vonden elkaar in de bescherming van het gezin. Na deze tien jaar, kreeg mijn vader steeds meer fysieke neurologische klachten, waarvan al in het 4ejaar van zijn huwelijk een hernia, verlamming en gelukkig weer genezing, naast het zorgen voor inkomsten voor zijn gezin, waarvan inmiddels 3 kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar.
Hij stierf kort na zijn 65e jaar, na een lang ziekbed. Jouw uitspraak “ik voelde opluchting bij zijn overlijden”, gold ook voor ons gezin, mijn moeder, zusters, broer en mijzelf. Tegelijkertijd huilt mijn hart – de onmacht om elkaar echt te kunnen zien en begrijpen en zijn onmacht zich te bevrijden van angsten en trauma’s – én heb ik ook goede herinneringen aan deze man, waar ik soms bang voor was, en toch ook hield van zijn charisma, humor, zijn manier voor zorgen voor het gezin, zijn rust en kritische blik op de wereld, zijn kranten, boeken en gevoeligheid voor poëzie.
Ondertussen heb ik via een vriend meer genealogische gegevens van mijn vader, waaronder zijn verblijf in Duitsland.
Ik heb nog niet goed de tijd kunnen nemen om dit verder uit te zoeken. Ik ben zelf net 65 jaar geworden en voel dit als een mijlpaal, ik vermoed dat dit onder andere met het overlijden van mijn vader heeft te maken en het gevoel van gemis omdat een deel van hem in mijn persoonlijkheid zit en ik het mis om ons met elkaar te delen. Wat in mijn jeugd zo weinig kon?
Het voelt nu nog niet goed om het verder uit te zoeken, in elk geval heeft jouw actie om jouw verhaal te delen met anderen mij wel geraakt. Ik kom dan bij mijn gevoel als kind en het zien van de onmacht van mijn vader – en zijn woede – om in vrede met zichzelf en de wereld om hem heen te kunnen leven, zonder angsten. Dat heeft mij aangegrepen als kind en raakt me nog steeds, meer dan ik me wel eens realiseer. Dat word ik me dan bewust nu ik deze mail aan jou schrijf en de tranen over mijn wangen biggelen.
Ik dank je Tim, door jouw verhaal kan ik weer even bij mijn verhaal komen. Mijn vader had last van trauma’s en dat heeft ons gezin beïnvloed, dat is een verhaal en waarheid waar je niet mee te koop loopt en waarin je niet altijd begrepen wordt. Door jouw verhaal mag het weer even waar zijn.
Alle goeds,
liefs en groet,
Yvonne
tim | Mar 29,2024
Dank je, Yvonne, voor dit lieve en openhartige bericht. En ja, die onmacht zorgt voor een gesloten hart. Tegelijkertijd mooi om te lezen dat jij je hart weer opent, inclusief de tranen. Groet, Tim
Hetty van der Klis | Mar 26,2024
Hoorde jouw verhaal vanmorgen in de podcast Met het oog op morgen.
Mijn vader was niet in Duitsland, maar in Frankrijk. Hij ging vrijwillig want de Duitsers zeiden dat ze vrijwilligers nodig hadden om de Fr boeren met de oogst te helpen, wat een vals voorwendsel bleek te zijn. Komend uit een arm gezin zag hij het als een avontuur, dus ging hij en nam zijn zondagse pak mee. Mijn vader heeft maandenland aan de Atlantik Wall gewerkt bij Le Havre. Geen zwaar regime, zelfs zakgeld en ze mochten zelfs kort op familiebezoek. Maar als je niet terugkeerde, dan mocht niemand meer naar huis, dus ging hij ook weer terug. Eind 44, begin 45 gedwongen in Wiedenest, Duitsland geeindigd en bijna gesneuveld door geallieerd artillerievuur. Zijn zondagse pak die in een open wagon, waar hij ook sliep, hing te luchten raakte wel doorzeefd. Veel meer meegemaakt (waaronder aanranding door homosexuele Duitse officier) en na zijn pensionering toch gaan praten. Altijd spijt gehad dat ik dit niet heb opgeschreven. Nu nog meer:)
Ook mijn broer en ik zijn een paar jaar geleden naar Wiedenest gegaan om het een en ander te onderzoeken. We vonden zelfs nog het wachthuisje langs het spoor waar hij dekking had gezocht en het voormalige ziekenhuis waar zijn leven is gered. Jouw boek is een enorme aanwinst !
tim | Mar 27,2024
Dank, Hetty, voor het delen van je vaders verhaal. Wat een details, wat een overleving. En ook, wat een dierbaar bezoek van jou en je broer om terug te gaan naar Wiedenest. Door het oog van de naald, zo klinkt het, en jij kunt het navertellen. Groet, Tim
Wiebke Göetjes | Mar 24,2024
Mijn vader was van 1943-1945 dwangarbeider bij de Zellstoff Fabriek in Wittenberge (dependance van KZ Neuengamme ). Hij heeft altijd gezwegen en ik ben al een tijd op zoek naar informatie. Hij is in 1980 al overleden. Ik heb nog wat papieren en een foto gevonden en ben zijn naam op de site van het Nationaal Archief tegengekomen.
Wat goed dat je dit boek geschreven hebt! ik heb het meteen besteld en hoop op herkenning..
Echte anekdotes heb ik niet. Ik weet wel uit mijn jeugd dat we een paar zilveren lepeltjes hadden die mijn vader had gestolen en meegenomen op de terugweg. Ook weet ik dat mijn vader absoluut geen kool wilde eten, hij kon de geur niet meer verdragen na alle dunne koolsoep die hij daar had gegeten. Verder heeft hij gezwegen, altijd…
Ik heb met mijn moeder rond 2000 het stadje Wittenberge bezocht, zij wilde dit heel graag. Op zoek naar? Sporen?
De sfeer was daar vreemd…De fabriek gesloopt maar het terrein nog te zien. Bij vragen in een winkel of dit de Zellstoffabrik geweest was zeiden ze “dat weten we niet”… Er liepen meer mensen soort van verdwaasd rond daar, waarschijnlijk op zoek naar hetzelfde… Toch spraken we elkaar niet aan..
Het was als een vervreemdende film.
tim | Mar 25,2024
Hi Wiebke,
Dank voor het delen van je verhaal. Ik kan me voorstellen dat het als een vervreemdende film moet hebben gevoeld. Als personage in een script wat zich heeft voltrokken en dat tegelijkertijd als zand door je vingers wegglijdt. Ik wens je veel leesplezier, en hoop dat je hier en daar wat herkent in het verhaal van jouw en mijn vader.
Groet, Tim
Proudly powered by WordPress | Theme: Rambo by Webriti